Giriş: Projelerde Maliyet Azaltmanın Önemi ve Karşılaşılan Zorluklar

İnşaat projelerinde maliyet azaltma, yalnızca bütçeyi küçültmek değil; kalite, süre ve kapsam arasındaki hassas dengeyi koruyarak toplam sahip olma maliyetini optimize etmektir. Doğru yönetilmediğinde “ucuz” çözümler; yeniden iş, gecikme, garanti talepleri ve itibar kaybı gibi görünmeyen maliyetleri tetikler. Bu nedenle hedefimiz, üretkenliği artıran, israfı azaltan ve standartlardan taviz vermeyen sistematik bir yaklaşım geliştirmektir.

Kısa vadeli tasarrufların uzun vadeli maliyetlere dönüşmesine somut bir örnek: düşük performanslı bir su yalıtımı tercih etmek, ilk fatura düşse de 12–24 ay içerisinde nem, donatı korozyonu ve iç mekân onarımlarıyla katlanan bakım giderlerine neden olur. Benzer şekilde, programı sıkıştırmak için plansız fazla mesai ve eşzamanlı işler, sahada çakışmalara ve hata oranında artışa yol açarak toplam süreyi uzatabilir. Bu kısır döngülerden kaçınmanın yolu, tasarrufu “süreç olgunluğu” ile birlikte kurgulamaktır.

Uygulanabilir başlangıç adımları şunlardır: Proje başında kalite kriterlerini ölçülebilir kabul şartlarıyla netleştirin; malzeme ve imalat performansını TS/EN standartları ve İSG (6331) gereklilikleriyle uyumlu yazın. Erken aşamada risk atölyesi yaparak risk kayıtlarını ve mali etkilerini çıkarın; gerçekçi yedek akçe tanımlayın. Sahada veriyi anlık toplamak ve sapmaları erken görmek için dijital şantiye planlamasıyla maliyetleri azaltın; üretkenlik, ekipman kullanım oranları ve malzeme tüketimini günlük takip edin. Hızlı kazanımlar arayan ekipler için, kaynak optimizasyonu ve tedarik stratejilerini özetleyen akıllı maliyet azaltma yöntemleri pratik bir başlangıç sağlar.

• İş Kırılım Yapısı (WBS) tabanlı maliyet kırılımı: Her paketin işgücü, malzeme, ekipman ve genel giderini ayrı izleyin; belirsiz “toplu kalem” bırakmayın.
• Değişiklik yönetimi disiplini: Donmuş tasarım kilometre taşları belirleyin; teklif- onay-yürütme adımlarını kayıt altına almayan hiçbir değişikliği sahaya indirmeyin.
• Erken tedarik ve çerçeve anlaşmaları: Yüksek hacimli standart malzemelerde fiyat dalgalanması riskini azaltın; kalite şartnamelerini sözleşmeye bağlayın.
• Performans metrikleri: Kazanılmış Değer (CPI/SPI) ile maliyet ve zaman sapmalarını haftalık izleyin; %5 sapmada düzeltici faaliyet başlatın.
• Güvenlik entegrasyonu: İş kazaları doğrudan maliyet (duruş, ekipman hasarı) ve dolaylı maliyet (sigorta primi, itibar) yaratır; JSA ve günlük toolbox toplantılarını zorunlu kılın.

Bu yaklaşım, maliyeti “kaliteyi koruyarak” yönetmenin mümkün ve ölçülebilir olduğunu gösterir. Şimdi bu çerçeveyi somutlaştırmak için, toplam bütçeyi oluşturan ana kalemleri ve tasarrufu zorlaştıran temel faktörleri netleştireceğiz. Bir sonraki bölümde işçilik, malzeme, taşeronlar, ekipman işletme maliyetleri ve yönetim giderlerini ayrıştıracak; hatalı planlama, değişiklik yönetimi açıkları ve tedarik problemlerinin bu kalemlere etkisini örneklerle inceleyeceğiz.

Maliyet Unsurları: Şantiyede En Büyük Harcama Kalemleri ve Nedenleri

Önceki bölümde kısa vadeli tasarrufların uzun vadeli maliyetlere nasıl dönüşebileceğini ele almıştık. Şimdi, gerçekten etki yaratmak için bütçeyi hangi kalemlerin tükettiğini ve bu maliyetlerin arkasındaki temel nedenleri netleştirelim. Böylece sonraki adımlarda hedefe yönelik ve risk almadan tasarruf yapabiliriz.

Şantiyede büyük resim genellikle şu başlıklarda şekillenir:

• İşçilik: Çoğu projede en büyük payı alır. Verim düşüklüğü, fazla mesaiye bağlı verimsiz saatler ve yeniden iş (rework) maliyetleri bütçeyi şişirir. Örnek: Donatı yerleşiminde ekipler arası koordinasyon eksikliği, beton dökümü öncesi beklemelere ve ikinci vardiyada pahalı telafi çalışmalarına neden olur. İpucu: Günlük üretim hedeflerini netleştirin, Zaman-İlerleme (S-curve) takibi yapın, yetkinlik bazlı ekip dengelemesi uygulayın.
• Malzeme: Birim fiyatın ötesinde israf, fire, depolama ve kur farkı riskleri belirleyicidir. Örnek: Şantiyede uzun süre bekletilen alçı levhaların nemden zarar görmesi, hem yenisini aldırır hem de programı sarkıtır. İpucu: Parti büyüklüklerini programa göre ayarlayın, barkodlu takip ile FIFO uygulayın, kritik malzemeler için fiyat sabitleme (price lock) yapın.
• Taşeronlar: Eksik kapsam tarifleri ve arayüz (interface) yönetimi zayıflığı değişiklik emirlerini artırır. Örnek: MEP ile kaba yapı arayüzünde kot uyuşmazlığı, kır-yerleştir tekrar işlerine yol açar. İpucu: Sözleşmede açık teslim kriterleri ve performans KPI’ları tanımlayın; haftalık arayüz toplantılarıyla çatışmaları erken çözün.
• Ekipman işletme maliyetleri: Yakıt/enerji, bekleme (idle) ve bakım kalemleri fark yaratır. Gereğinden büyük ekipman hem kira hem enerji tüketimini artırır. İpucu: Telematik verilerle boşta kalma oranını izleyin, uygun boyutlandırma yapın ve şantiyede enerji maliyetlerini düşürmeye yönelik somut adımları uygulayın.
• Proje yönetimi giderleri: Ofis, yazılım, kalite kontrol ve izin süreçleri doğrudan maliyet gibi görünse de kötü planlama rework ve gecikme olarak katlanarak geri döner. İpucu: Erken safhada dijital şantiye planlaması ile kaynak ve iş programını senkronlayın; RFI/VO süreçlerini yazılım üzerinden izleyin.

Maliyeti sıçratan ortak nedenler üç başlıkta toplanır: hatalı planlama, değişiklik yönetimi ve tedarik sorunları. Örneğin, kalıp-donatı döngüsünde takvim sıkıştırması, beton yerleştirmede kalite hatalarına ve numune başarısızlıklarına yol açarak yeniden döküme neden olur. Geç gelen tasarım revizyonu (VO) MEP şaftlarında yeniden imalatı tetikler. Tedarikte kur dalgalanmasına karşı fiyat sabitleme yapılmaması, çelik siparişlerinde beklenmeyen artışlara ve nakit akışı kırılmasına neden olur.

1. Erken uyarı göstergeleri: RFI sayısında haftalık artış, iş başına üretkenlikte düşüş, ekipman boşta kalma oranı >%20, malzeme stok devir hızında yavaşlama.
2. Hızlı düzeltici aksiyonlar: Kritik yol aktivitelerine mikro-plan, günlük kısmi teslim kriterleri, kapsam netleştirici saha talimatları, alternatif onaylı malzeme listesi ve kur riski için hedge/sözleşmeye fiyat ayarlama maddeleri.

Unutmayalım: Maliyeti kısmaya çalışırken kalite güvence planını zayıflatmak, İSG önlemlerini azaltmak ya da mevzuata aykırı malzeme kullanmak kısa vadeli kazanç gibi görünse de, cezalar, garanti kapsamındaki arızalar ve itibar kaybıyla bütçeyi fazlasıyla aşırır. Bir sonraki bölümde, tasarruf yaparken kalite, güvenlik ve yasal uyumdan ödün verildiğinde hangi risklerin ortaya çıktığını ve bunların gerçek maliyetini irdeleyeceğiz.

Kalite, Güvenlik ve Mevzuat: Tasarruf Yaparken Kaçınılması Gereken Hatalar

Önceki bölümde maliyet kalemlerinin nerelerde yoğunlaştığını ve hatalı planlama ile değişiklik yönetiminin bütçeyi nasıl şişirdiğini gördük. Şimdi odağı, “tasarruf” adına yapılan yanlışların kalite, güvenlik ve mevzuat uyumu üzerindeki yıkıcı etkilerine çevirerek, nerede kırmızı çizgiler çizmemiz gerektiğini netleştirelim.

Ucuza kaçmanın görünmeyen bedelleri

• Taşıyıcı sistem ve malzeme eşdeğerliği: Projede C30/37 tasarlanan betonun saha baskısıyla C25/30’a düşürülmesi, kaplama kalınlığının azaltılması veya TS EN 206’ya uygun olmayan agrega kullanımı; erken çatlama, karbonatlaşma ve deprem performansında kayıplara yol açar. Eşdeğerlik mutlaka statik proje müellifi onayı, güncel TBDY 2018’e uygun hesap ve saha testleriyle kanıtlanmalıdır.
• Test ve muayeneden kısmak: Slump, küp/silindir numunesi, kaynak NDT’leri (ultrasonik/penetrant) ve ankraj çekme testlerini seyrekleştirmek kısa vadede tasarruf gibi görünür; ancak tekrar imalat, süre uzaması ve garanti risklerini katlar.
• Geçici yapı ve İSG kısayolları: İskelelerin TS EN 12811’e göre projelendirilmemesi, kenar korumalarının kaldırılması veya RCD (kaçak akım rölesi) kullanımından vazgeçilmesi; durdurma kararları, 6331 sayılı İSG Kanunu kapsamında idari para cezaları ve iş kazası kaynaklı cezai sorumluluk doğurur.
• Belgesiz ürün kullanımı: CE/TSE belgesi ve performans beyanı (DoP) olmayan su yalıtımı, kimyasal dübel veya yangın durdurucu malzemeler; iskan gecikmeleri ve sigorta kapsamı dışında kalma riskleri üretir.

Pratik olarak kaçınmanız gereken 6 hata

1. Proje onayı olmadan malzeme değiştirmek: “Benzer” ürünü sahada denemek yerine, teknik şartnameye uygun submittal, numune ve onay süreci uygulayın; kritik kalemler için hold point tanımlayın.
2. Kalite kontrol sıklığını düşürmek: Beton üretiminde her dökümde en az bir set numune ve şantiye kür takibi; çelik imalatta kaynak prosedürü ve rastgele NDT planını tavizsiz sürdürün.
3. Bakım ve kürden tasarruf: Kür membranı, nemli kür ve ısı takibinden vazgeçmek düşük dayanım ve rötre çatlakları demektir. Kürün maliyeti, onarımın onda biri bile değildir.
4. Yetkinliği düşük taşeron tercih etmek: Saatlik ücreti ucuz olan ekip, iş tekrarlarıyla fiilen daha pahalıya gelir. Ön yeterlilik, referans ve deneme paftası olmadan işe başlatmayın.
5. Enerjide yanlış kesinti: Aydınlatma ve havalandırmayı kısmak İSG riskidir. Bunun yerine güvenlikle çelişmeyen enerji verimliliği adımlarını uygulayın.
6. Tedarikte tek teklif ve belgesiz ürün: En az üç teklif, teknik eşdeğerlik matrisi ve performans beyanı arayın; stok ve teslim planını sözleşmeye bağlayın. Bu konuda tedarik yönetimiyle tasarruf rehberimizi inceleyin.

Mevzuat ve denetim perspektifi: 4708 sayılı Yapı Denetimi, 6331 İSG Kanunu ve yerel belediye imar/iskan süreçleri, kalite ve güvenliği “opsiyonel” olmaktan çıkarır. İhlallerde tipik maliyet etkileri; iş durdurma, gecikme cezaları, yeniden test/imalat, prim artışı ve garanti reddidir.

Sonraki bölümde, bu riskleri bertaraf ederken bütçeyi iyileştiren somut yöntemlere geçeceğiz: doğru malzeme eşdeğerlik analizi, yaşam döngüsü maliyeti yaklaşımı, standardizasyon ve tedarik zinciri optimizasyonuyla nasıl kaliteden ödün vermeden tasarruf edeceğinizi adım adım ele alacağız.

Pratik Stratejiler I: Malzeme Seçimi, Standardizasyon ve Tedarik Zinciri Optimizasyonu

Bir önceki bölümde, tasarruf uğruna kalite, güvenlik ve mevzuattan taviz vermenin uzun vadeli maliyetlerini tartıştık. Şimdi bu çerçeveyi koruyarak, maliyeti düşüren ama riski artırmayan somut adımlara odaklanalım: doğru malzeme seçimi, akıllı standartlaştırma ve tedarik zinciri optimizasyonu.

Alternatif malzeme değerlendirmesi için salt birim fiyatla yetinmeyin; yaşam döngüsü maliyeti (LCC) yaklaşımıyla karar verin. LCC kabaca satın alma + nakliye + montaj + işletme/enerji + bakım/onarım + olası değiştirme + bertaraf maliyetlerinin toplamıdır. Örneğin, lifli çimento cephe kaplaması, doğal taşa göre birim fiyat olarak daha uygun olmayabilir; fakat düşük bakım ihtiyacı ve hızlı montajla 10 yıl sonunda toplamda %8–12 net tasarruf sağlayabilir. Benzer şekilde, süperakışkanlaştırıcı katkı kullanımı, C30/37 beton hedefini korurken çimento tüketimini %8–10 azaltarak hem maliyet hem karbon ayak izinde düşüş yaratır.

• Teknik kriterleri netleştirin: TS/EN uygunluğu, dayanım sınıfı, yangın/akustik performans, UV/nem dayanımı, tedarik süresi ve garanti şartlarını aynı tabloda karşılaştırın.
• LCC hesap adımı: 3 senaryo belirleyin (baz, alternatif A, alternatif B), 10–15 yıllık nakit akışını iskonto edin; geri ödeme süresi ve toplam sahip olma maliyetini kıyaslayın.
• Uygulama örneği: PVC yerine PE100 su hattı; daha yüksek başlangıç maliyetine rağmen kaynak noktası azaldığı için sızıntı ve bakım riskini düşürür.

Standardizasyon sahada fireyi azaltır ve tedarikte ölçek ekonomisi yaratır. Kaba ve ince işlerde 60 cm modüler aksa göre kalıp/duvar/seramik boyutlarını hizalamak, kesim-fireyi %15’e kadar düşürebilir. Kapı-pencere modüllerinde tip sayısını 3’e indirmek, stok yönetimi ve montaj hızında belirgin iyileşme sağlar. MEP tarafında boru çapları ve bağlantı elemanlarını sınırlı bir katalogda standartlaştırmak, hatalı sipariş ve bekleme sürelerini azaltır.

• Hızlı kazanımlar: 60×60 seramik standardı, tek tip yangın kapısı, tekrarlı modüler kalıp panelleri, ortak kelepçe ve ankraj setleri.
• Tip detay kütüphanesi: Onaylı tip detaylar ile proje bazında yeniden tasarım ve teklif alma süresini kısaltın.

Tedarik zinciri optimizasyonunda hedef, fiyatın ötesinde süreklilik ve kalite güvencelemektir. Onaylı tedarikçi listesi, çerçeve anlaşmalar ve performans KPI’ları (zamanında teslim, hata oranı, fiyat kararlılığı) oluşturun. Toplu alım ve dönemsel indeksli fiyatlama ile maliyet dalgalanmasını sınırlayın. Yerel tedarik, lojistik riskini ve yakıt tüketimini düşürür; eş zamanlı olarak şantiyede enerji maliyetlerini azaltma adımlarıyla birleştirildiğinde toplam bütçeye ikili katkı sağlar. Daha derin pratikler için tedarik yönetimiyle tasarruf rehberimize göz atın.

• Uygulanabilir adımlar: Konsinye stok veya VMI, tedarikçi erken katılımı (VE/VA çalıştayları), alternatif marka onay süreçlerinin hızlandırılması, güvenilir ikame listeleri.

Malzeme ve tedarikte bu optimizasyonları kurduktan sonra, bunları sahada sistematik hale getirmek gerekir. Sıradaki bölümde, kritik yol analizi, kaynak planlaması ve denetim kontrol listeleri ile bu stratejileri iş akışlarına nasıl entegre edeceğimizi; ayrıca BIM, mobil denetim ve maliyet takip yazılımlarıyla performansı nasıl ölçüp sürekli iyileştirebileceğimizi ele alacağız.

Pratik Stratejiler II: Süreç İyileştirme, Planlama ve Denetim Kontrol Listeleri

Önceki bölümde malzeme standardizasyonu ve tedarik optimizasyonuyla sağladığımız kazanımları kalıcı kılmanın yolu, sürecin kendisini iyileştirmekten geçer. Zayıf planlama ve dağınık iş akışları, malzemede elde edilen tasarrufları kolayca silebilir. Bu bölümde kritik yol analizi, kaynak planlaması ve sahada denetim kontrol listeleriyle maliyeti güvenceye alacağız.

Kritik Yol ve Kaynak Planlama: Haftalık güncellenen bir CPM programı ve 3 haftalık lookahead planı oluşturun. Kritik aktiviteler için onay, shop-drawing ve malzeme tedarik engellerini “kısıt günlüğü” ile yönetin. Örnek: Cephe kaplama ile MEP dış üniteleri aynı kule vinci kullanıyorsa, vinç saatlerini etkin paylaştırmak için kaynak dengeleme yapın ve düşük öncelikli işleri vardiya kaydırın. Zaman tamponlarını şeffaf yönetin; kritik yolu etkilemeyen faaliyetlere 10-15% tampon koyup, kritik aktivitelerde buffer’ı ortak havuzda yönetin.

Verimli İş Akışları: Tekrarlayan işler için standart iş tanımı (SOP) ve görsel iş planı uygulayın. Günlük 10 dakikalık saha toplantıları ile blokajları erken yakalayın. “Last Planner” yaklaşımıyla haftalık planın yerine getirilme oranını (PPC) ölçün; PPC %70’in altına düşerse kök neden analizi yapın. Örneğin, döşeme dökümünde gecikme sebebi kalıp onayının geç gelmesi ise, onay kapısını önceki hafta içi kalite kontrol noktasına taşıyın.

Kalite Kontrol Noktaları ve Denetim Kontrol Listeleri: Hatalar en pahalı geri dönüşlerdir. Kritik aşamalara kontrol kapıları ekleyin ve mobil checklist’lerle doğrulayın:

• Betonarme: Donatı çap/adet, bindirme boyu, pas payı, kalıp ölçü ve rijitliği; taze beton slump ve numune küp alınması.
• Su yalıtımı: Yüzey hazırlığı, malzeme uyumu, bindirme genişlikleri, detay çözümü (dilatasyon, süzgeç).
• MEP: Basınç/sızdırmazlık testleri, kablo kesit ve etiketleme, yangın durdurucu uygulamalar.
• Cephe: Ankraj tork değerleri, panel hizalama, sızdırmazlık silikon testi.

Bu kontrol noktalarını dijitalleştirmek için dijital kalite kontrol yaklaşımını benimseyin; fotoğraflı kayıt, konum etiketleme ve anlık uygunsuzluk bildirimi ile yeniden işçilik maliyetlerini %20+ azaltmak mümkün. İSG mevzuatı ve TS/EN standartlarına göre hazırlanan kontrol listeleri, 6331 kapsamındaki yükümlülükleri de sistematik biçimde yerine getirmenize yardımcı olur. Sahada kaza ve gecikme risklerini azaltmak için pratik risk azaltma adımlarını planlara entegre edin.

Dijital Araçlar, Ölçüm ve Sürekli İyileştirme: 4D/5D BIM ile iş programını ve maliyeti model üzerinde görünür kılın; çakışma tespitini (clash) erken yapın. Mobil denetim uygulamaları ile saha içi onay akışlarını hızlandırın. Maliyet takip yazılımlarında WBS-kodlu bütçe yapısı kullanın; kazanılmış değer yönetimi ile CPI ve SPI’ı haftalık izleyin (CPI<0,95 veya SPI<0,95 olduğunda düzeltici aksiyon). PDCA döngüsünü işletin: pilot bir “ilk deneme” detayında süre/kalite/metraj verisi toplayın, standardı güncelleyin ve tüm sahaya yayın.

Bu adımlarla süreçlerinizi görünür, ölçülebilir ve denetlenebilir hale getirdiğinizde, malzeme ve tedarik kaynaklı kazanımlarınız sahada somut tasarrufa dönüşür. Bir sonraki bölümde, bu yöntemleri projeye göre önceliklendiren uygulanabilir bir eylem planı ve hızlı kazanım listesi paylaşacağız.

Sonuç: Uygulanabilir Eylem Planı ve Ana Çıkarımlar

Önceki bölümde ele aldığımız kritik yol yönetimi, kaynak yükleme, mobil denetim ve 5D BIM ile performans takibi, artık maliyeti düşürmeye odaklı uygulanabilir bir plana dönüşmek üzere. Aşağıdaki özet ve eylem adımları, şantiyede bugün başlayıp yarın sonuç alabileceğiniz, aynı zamanda uzun vadede kalite ve güvenliği koruyan bir yol haritasıdır.

• Ana çıkarımlar: Maliyet sürücüleri malzeme, işçilik ve zaman kayıplarıdır; standardizasyon ve tedarik optimizasyonu bunları doğrudan azaltır. Kalite ve İSG (6331) ile mevzuata uyum, yeniden iş ve ceza risklerini önleyerek toplam maliyeti düşürür. Dijital görünürlük (BIM, mobil denetim, maliyet kodları) karar hızını ve doğruluğunu artırır. Süreç disiplini (kontrol listeleri, değişiklik yönetimi) fireyi ve gecikmeyi sınırlar.

1. Temel baz çizgileri kurun: Net WBS, doğrulanmış metraj/BoQ, CPM program, kalite ve İSG planı; rol-sorumluluk matrisi ile yayımlayın.
2. Veriyi görünür yapın: İş kalemi bazlı maliyet kodları, günlük üretim girişi ve haftalık kümülatif rapor; tek ölçü birimi standardı uygulayın.
3. Tedariki standardize edin: A/B onaylı alternatifler, toplu sözleşme ve teslimat planı; kritik malzeme için en az iki kaynak ve güvenli stok seviyesi.
4. Şantiye akışını düzenleyin: 3 haftalık yuvarlanan plan, yerinde lojistik ve malzeme çağrı sistemi; her imalat için kontrol listesi ile “ilk seferde doğru” hedefi.
5. Dijitalleştirin: 5D BIM, mobil denetim ve ekipman/enerji takibi için basit IoT sayaçları; yol gösterici olarak dijital şantiye stratejilerinden yararlanın.
6. Sürekli iyileştirme döngüsü kurun: Haftalık kök neden analizi (5 Neden), A3/Kaizen aksiyonları ve “öğrenilen dersler” havuzunu proje kapanışında standarda dönüştürün.

• Proje türüne göre odak: Konut/küçük ölçek: tip detay standardı, modüler kalıp ve seri tedarik. Ticari/endüstriyel: uzun teslimli ekipman erken siparişi, MEP koordinasyonu ve prefabrik şaft/kanal çözümleri. Altyapı/kamu: saha erişim-izin planı, birim fiyat/metraj doğrulama ve alt yüklenici performans sözleşmeleri.

• Hızlı kazanımlar (ilk 30 gün): En yüksek hacimli 10 imalat için standart detay ve kontrol listesi; tedarikte üç teklif ve peşin/lot indirimi; mobil denetim ile teslim alma-teslim etme tutanaklarının fotoğraflı kaydı; jeneratör ve aydınlatmada zamanlayıcı/LED ile enerji optimizasyonu.

• Başlıca risk noktaları: Düşük standartlı malzeme ile kısa vadeli tasarruf arayışı (TSE/CE ve garanti dışı kalma); programı sıkıştırırken fazla mesai ve kaza riski (önleme için risk azaltma adımlarını uygulayın); tek tedarikçiye bağımlılık; geç tasarım dondurma nedeniyle değişiklik emri şişmesi.

• Sürdürülebilir maliyet kontrol metrikleri: CPI/SPI (kazanılmış değer), bütçe sapma yüzdesi, yeniden iş oranı/NCR, malzeme fire oranı, değişiklik emri sayısı ve tutarı/ortalama onay süresi, işçilik verimliliği (m²/adam-saat), ekipman kullanım oranı, kaza sıklık oranı ve ramak kala bildirimleri.

Bu çerçeveyi ekiplerinizle paylaşın, tek bir pilot imalatta uygulayıp sonuçları ölçün ve ardından proje geneline ölçekleyin. Ölçtüğünüz her metrik, bir sonraki tasarrufun adresini gösterecektir.